Historia i przyszłość
Położone na skalnym występie zbocza w dolinie rzeki Ścinawki pomiędzy Górami Sowimi a Stołowymi, zabytkowe założenie w Sarnach (niem. Scharfeneck) jest jednym z najciekawszych architektonicznie historycznych kompleksów pałacowo-folwarcznych w obecnych granicach Dolnego Śląska.
W średniowieczu wzniesiono w Sarnach wieżę rycerską, o której niewiele wiadomo. Jej pozostałości należy szukać w piwnicach pałacu i domu bramnego, którego korytarz i przejazd bramny najbardziej odpowiadają formie przyziemia wieży rycerskiej.
W 1590 r. Fabian von Reichenbach kończy budowę dworu renesansowego z fortyfikacjami. Na parterze archaizujące już wtedy, podobne do gotyckich sklepienia krzyżowe przetrwały do dnia dzisiejszego bez przekształceń.
Pierwotne założenie zamkowe zawierało dwór, dom czeladny (obecnie rządcówka) i dom bramny, obwiedzione murem kurtynowym ze strzelnicami. Poza zamkiem wybudowano również obwiedziony murem folwark oraz mały dwór letni w parku.
Zamek przez kolejne stulecia był przekształcany i otwierany, kiedy nastąpiły spokojniejsze czasy. Dwór przebudowano w 1660 r. na pałac, dom czeladny rozbudowano, by pełnił funkcję pałacowego skrzydła.
Duże fragmenty muru kurtynowego pozostały jako ściany dobudowanych kubatur (łącznik między rządcówką a kaplicą). Istnieją wciąż strzelnice, w tym ambrazura na działo artyleryjskie (obecnie uwidoczniona w łazience domu bramnego).
Do założenia zamkowego i folwarcznego należy też park zabytkowy z 10 pomnikami przyrody – ok. 300-letnimi dębami szypułkowymi.
Przez większość swojego udokumentowanego istnienia założenie należało do zamożnej rodziny hrabiów von Götzen, z której wywodziło się wielu Starostów Kłodzkich. To na Zamku Scharfeneck w 1866 r. urodził się Gustaw Adolf hr. Götzen, późniejszy kolonialny gubernator Niemieckiej Afryki Wschodniej.
Götzenowie doprowadzili Scharfeneck do rozkwitu, rozbudowując rezydencję, dobudowując pałac letni jak i w XVIII wieku Kaplicę św. Jana Nepomucena, bogato ją dekorując polichromią. Po 1945 r. i po przemianowaniu Scharfeneck na Sarny zespół stał się własnością Skarbu Państwa. Po likwidacji Państwowych Gospodarstw Rolnych obiekt bardzo podupadł, stając na skraju zawalenia.
W 2010 r. o przejęcie Dworu Sarny starała się brytyjska fundacja Save Britain’s Heritage pod patronatem Karola, Księcia Walii. Ze względów administracyjnych i formalnych nie doszło do transakcji.
Założenie do końca 2013 r. pozostawało w stanie postępującej degradacji, będąc własnością państwową. Od początku 2014 r. znajduje się w posiadaniu fundacji założonej przez trzy osoby prywatne i jest w trakcie obliczonej na ok. 20 lat rewitalizacji.
W ciągu pierwszego roku działalności przy udziale funduszy przekazanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego odbudowano dach na XVII-wiecznym spichlerzu.
W 2014 r. zabezpieczono pałac przed zawaleniem i rozpoczęto remont kordegardy oraz prace projektowe.
W lipcu 2015 r. odbyła się I Międzynarodowa Letnia Szkoła Muzyki Dawnej a w sierpniu 2015 r. zapoczątkowaliśmy cykl „Muzyka Dawna w Hrabstwie Kłodzkim” poprzez koncerty Zespołu Męskiego Gregorianum.
W lipcu 2016 r. odbyła się II Międzynarodowa Letnia Szkoła Muzyki Dawnej oraz koncerty Arte dei Suonatori, jednej z najlepszych orkiestr barokowych w Europie, wraz z klawesynistą Marcinem Świątkiewiczem, laureatem Paszportu Polityki.
W 2016 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zarezerwowało na rzecz Fundacji 400 tys. zł na ratunkowe prace konstrukcyjne w głównym budynku zespołu oraz 180 tys. zł na remont hełmu wieży.
Uruchomiono w 2017 r. po kapitalnym remoncie dom bramny. Kaplica Św. Jana Nepomucena z malowidłem z 1738 r. jest codziennie dostępna do zwiedzania.
Powierzchnia ok. 8,3 hektara
Podwórze folwarczne 0,64 hektara
Powierzchnia zabudowy ok. 6 500 m2
Park historyczny ok. 5,3 ha, w tym 2,27 ha po zachodniej stronie Włodzicy